Volgens de Islam is een individu vanaf de pubertijd verantwoordelijk voor zijn daden indien hij moslim en geestelijk gezond is. Deze voorwaarden zijn ook de voorwaarden om verantwoordelijk te zijn voor het vasten. Dienovereenkomstig is het verplicht voor een moslim die geestelijk gezond is en de pubertijd heeft bereikt om in de maand Ramadan te vasten.

Hoewel sommige mensen voldoen aan deze drie voorwaarden, kan het zijn dat ze vanwege hun speciale situaties niet verplicht zijn om te vasten. De Islam belast niemand met iets wat men niet aankan. Tijdens nood heeft de Islam een aantal uitwegen. Degenen die voldoen aan de hieronder vermelde redenen hoeven niet te vasten, op voorwaarde dat zij de gemiste dagen inhalen of, als inhalen niet mogelijk is, de zogeheten fidye betalen. De omstandigheden wanneer men niet hoeft te vasten zijn als volgt:

Reizen:

Tijdens het reizen is het toegestaan om niet te vasten. De niet gevaste dagen horen later ingehaald te worden. In de Kuran staat:

Wanneer iemand ‘s nachts de intentie heeft om te vasten en overdag op reis gaat, mag zelf bepalen of hij zijn vasten wil verbreken of niet. Wanneer iemand ’s nachts de intentie heeft om te vasten en overdag gedwongen moet reizen, mag zijn vasten verbreken mits hij moeilijkheden gaat ervaren; echter wordt het voltooien van zijn vasten geschikter gezien. Toen de profeet op tocht ging voor de verovering van Mekka, vastte hij. Echter verbrak hij zijn vasten toen hij aankwam in een gebied genaamd Kedid.^[2] Deze gebeurtenis toont aan dat verbreking van het vasten mogelijk is tijdens een reis.

Ziekte:

Iemand met een ziekte die verergert of voortzet, hoeft niet te vasten tijdens de Ramadan. Na herstel hoort hij de gemiste dagen in te halen. Dit geldt ook voor iemand die van een bevoegd persoon te horen krijgt dat hij ziek zal worden als hij zal gaan vasten.

Zwangerschap en borstvoeding:

Een zwangere vrouw die schade zal toebrengen aan haarzelf of haar kind door te vasten, hoeft niet te vasten. Een vrouw met een baby aan wie zij borstvoeding geeft, hoeft ook niet te vasten als haar borstvoeding hiermee gehinderd wordt of haar kind schade oploopt vanwege haar vasten. De Boodschapper van Allah (saw) heeft hiervoor toestemming gegeven.^[3]

Het uitoefenen van moeilijke en afmattende beroepen:

Iemand die vreest met zekerheid schade aan zijn gezondheid op te lopen door te vasten, hoeft niet te vasten. In dit geval zal het vasten ingehaald moeten worden op de vrije dagen of op andere geschikte dagen.

Iemand die genoodzaakt is om vastend zwaar arbeid te verrichten en hiermee zijn gezondheid in risico brengt, moet, als hij ervoor kiest om niet te vasten, de niet gevaste dagen van de maand Ramadan inhalen op een geschikte dag. In de Kuran staat:

Ouderdom:

Iemand die te oud is om te vasten, kan daarvoor in de plaats de zogeheten fidye geven. In soera el-Bakara vers 184 staat dat dergelijke mensen in plaats van vasten, fidye moeten betalen omdat vasten onmogelijk is voor hen. Dezelfde regel geldt voor mensen met een ongeneesbare ziekte die noodgedwongen vanwege hun ziekte, hun vasten niet kunnen uitvoeren.

Het verliezen van verstand tijdens het vasten:

Wanneer iemand tijdens het vasten zijn verstand verliest, dan hoeft hij niet meer te vasten en mag dat ook niet. Hij moet de gemiste dagen inhalen zodra het verstand is teruggekomen. Ook al komt zijn verstand voor het avondgebed weer terug, dan is zijn vasten nog steeds ongeldig en dient hij het in te halen.